आकाशच्या इंटरकास्ट लग्नाची गोष्ट

आता जवळपास महिना व्हायला आलाय आकाश आणि निकिताच्या लग्नाला. या दोघांच्या लग्नाचा प्रसंग थरारक आहे. लग्नाचा दिवस तर विसरुच शकत नाही. मुळात थेट लग्नाचा प्रसंग सांगण्याऐवजी एकंदरीतच बॅकग्राऊंड सांगण्याची गरज वाटते. थोडी लांबलचक वगैरे पोस्ट होईल.. पण ठीकंय. खूप दिवस लिहीन म्हणत होतो. पण राहत होतं. म्हणून लिहितोच.

कॉलेजच्या काळापासून, विशेषत: डिग्रीच्या फर्स्ट ईयरपासून एक मित्र अधिक जवळचा होता. तो म्हणजे आकाश लोणके. मी पार्ल्यातल्या विमानतळाजवळील झोपडपट्टीत राहायचो आणि आकाश तिथेच पुढे आंबेडकरनगरमध्ये. कॉलेजला येणं-जाणं सोबत. पुढे आणखी एक मित्र जोडला गेला, तो म्हणजे राजेश पाटील. आता असे एकूण तीन मित्र झालो. अगदी जिगरी.

कॉलेजमध्ये अनेक खाच-खळग्यांच्या दिवसात आकाश, राजेश आणि मी एकमेकांना मदतीचा हात देत राहिलो. अगदी कोणत्याही अपेक्षेविना. अर्थात खऱ्या मैत्रीत अपेक्षा नसतेच. अगदी तसंच. पुढे कॉलेज संपलं आणि आम्ही आपापल्या कामाच्या शोधात निघालो. मध्यंतरी आकाश 'मुंबई मित्र'ला कामाला लागला, मी एबीपी माझात. राजेशच्या जॉबचं काही झालं नाही. कारण त्याच्या घरीच असंख्य प्रॉब्लेम सुरु होते. तर एकंदरीत तिघेही आपापल्या कामात, अडचणींमध्ये व्यस्त होतो. बोलणं-चालणं-भेटणं सुरु असायचं.

( फोटो : कोर्टात लग्नाची प्रोसेस पूर्ण करुन आल्यानतंर पोलिस स्टेशनला जाण्याआधी रेस्टॉरंटमध्ये जेवताना एकीकडे - निकेतन भोसले, राजेश पाटील आणि मी... तर दुसरीकडे - आकाश आणि निकिता )

तिघांबाबत एक अत्यंत वाईट योगयोग आहे. तिघांच्याही वडिलांचे छत्र हरपलंय. म्हणजे आकाशाचे वडील वारले, त्याच्या दोन वर्षांनी माझे आणि नंतर दोन वर्षांनी म्हणजे गेल्या वर्षी राजेशचे. तिघेही आपापल्या जागी स्थिरावण्याच्या प्रयत्नात होतो. त्यातले मी आणि आकाश कामाच्या बाबतीत बऱ्यापैकी स्थिरावलोही. राजेशची हेळसांड अधिक होते. अगदी आजही. त्याच्या पप्पांच्या आजारपणाच्या काळात त्याने खूप सोसलंय. त्याने खूप चढ-उतार पाहिलेत.

दरम्यानच्या काळात तिघांचं भेटणं सुरुच होतं. बोरिवलीच्या 'लाजरी' बारमध्ये किंवा पार्ल्याच्या 'शिवलीला' बारमध्ये अनेक संध्याकाळ घालवल्यात. (तिघांपैकी कोण पितो, हे विचारु नका). अशी एकंदरीत आमची मैत्री. माझ्यासाठी तर हे दोघे जीवाभावाचे आहेत. मुळात तिघेही एकमेकांसाठी महत्त्वाचे. कुठल्याही अडचणीत सोबत असतोच. आधार म्हणून. फक्त एकमेकांना हाक मारायची. बस्स. असे मित्र मिळणं खूप नशीब लागतं. खूप.

आता मुद्द्यावर येतो. खूप दिवस बोलणं नाही झालं. म्हणून राजेशला 10 की 11 मे रोजी फोन केला. म्हटलं, "किधर है पाटील? जिंदा है ना? कब मिल रहा है?"... राजेश म्हणाला, 'ते सर्व सोड... आकाश शादी कर रहा है.. 30 जून को.. तू पण ये.. बाकी का उसको फोन लगा के बात कर'.

आकाश लग्न करतोय आणि आपल्याला माहित नाही, असं कसं कसं शक्यय. थेट आकाशला फोन केला आणि विचारलं. तर म्हणे, "हो.. रे. शादी कर रहा है. लेकीन थोडा प्रॉब्लेम है.. लडकी के घरवाले तयार नहीं है.".. म्हटलं, हे काहीतरी वेगळं प्रकरण दिसतंय. मग आकाशकडे नीट चौकशी केली. तेव्हा कळलं, मुलगी (निकिता) उत्तर प्रदेशातली आहे. जातीने ब्राम्हण आहे. आणि आमचा आकाश महार. (मला ही जात वगैरे सांगायची नव्हती, पण त्याचं संदर्भ पुढे स्पष्ट होईलच.)

माझ्या डोक्याचा भुगाच झाला. म्हटलं ब्राम्हण आहे म्हटल्यावर विरोध तर होणारच होता. आकाशला फोन केला आणि विचारलं, "काय करायचं ठरवलंयेस?".. तर म्हणे, "पळून लग्न करणार. निकिता तयार आहे. कुछ प्रॉब्लेम नहीं आएगा"... तरी मला काही सूचत नव्हतं. पुन्हा आकाशला विचारलं, "निकिता ऐनवेळी पलटणार नाही ना? पोलिसांसमोर ती रडली, तरी तू गोत्यात येशील. कारण ती शेवटपर्यंत निर्णयावर ठाम राहायला हवी."... तेव्हा मग आकाशने सांगितलं की, ती देईल साथ वगैरे किंवा पलटणार नाही वगैरे. मग आम्हालाही धीर आला. म्हटलं, जे होईल ते होईल.. बघू काय ते.

30 मे रोजी सकाळी अकरा वाजण्याच्या सुमारास मुंबईतील खारच्या कोर्टात गेलो. सोबत निकेतन भोसले, राजेश पाटील होतेच. म्हणजे आता कोर्टात मी, राजेश, निकेतन, आकाश आणि निकिता असे एकूण पाच जण होतो. आकाशच्या वकिलाने सांगितल्याप्रमाणे पॅनकार्ड आणि आधारकार्ड घेऊनच आलो होतो. तीन साक्षीदार लागतात म्हणून आम्ही तिघे मित्र. लग्नाची प्रोसेस पूर्ण झाली. कोर्टाच्या बाहेर आलो.

खरंतर लग्नाची प्रोसेस फार कठीण नव्हती. मात्र आता यापुढे सर्व कठीण दिसत होतं. आकाशचा तर चेहराच उतरला होता. राजेशही मला हळूच म्हणाला होता, पोलिसांसमोर निकिता नीट बोलायला हवी, नाहीतर आपले सर्वांचेच लागतील. पण मला आकाशचे शब्द आठवत होते. आकाश म्हणालेला, निकिता नाही घाबरणार, ती धाडसाने बोलेल वगैरे. आणि आकाशवर माझा पूर्ण विश्वास होता.

आम्ही कोर्टाखाली आल्यावर ठरवलं, चला सेफ्टीसाठी आता पोलिस एनसी करायची. म्हणजे पुढे काही प्रॉब्लेम येणार नाही. पण थोडी भीती मनात होती. ती म्हणजे पोलिस निकिताला हजार प्रश्न विचारणार. त्यात तिला मराठी नीट जमत नाही. ती कुठे अडखळली आणि घाबरली तर पोलिस पटकन निगेटिव्ह होतील. त्यात एका पत्रकार मित्राला फोन केल्यावर कळलं की, पोलिसांकडे गेल्यावर ते निकिताच्या आई-वडिलांना बोलावतील. आता तर मलाही भीती वाटायला लागलेली. पण चेहऱ्यावर भीती दाखवून काहीच उपयोग नव्हता. कारण आकाशच्या चेहऱ्यावर आधीच काळजी दिसत होती. त्यात आपणही घाबरलेलो दिसलो, तर मग बट्याबोळच सगळा.

म्हटलं, चला... जो होगा देखा जाएगा. राजेश पाटील आणि निकेतन भोसले बाईकवरुन विलेपार्ल्याला पोहोचले. मी, आकाश आणि निकिता ट्रेनने पार्ल्याला आलो. पार्ला स्टेशनबाहेर 'आरके' हॉटेलमध्ये जेवण केलं आणि रिक्षाने एअरपोर्ट पोलिस स्टेशनला निघालो. पोलिस स्टेशनला जाईपर्यंत पार वाट लागली होती. काय होईल माहित नव्हतं. पण तरीही हसता चेहरा ठेवणं भाग होतं.

अखेर दुपारी पोलिस स्टेशनला पोहोचलो. थोडी भीती वाटत होती. पण आकाश के लिए कुछ भी.... म्हणून निर्धास्तही होतो. दोस्तासाठी काय होईल, ते बघू. बिनधास्त राहायचं, हे राजेश, निकेतन आणि मी तिघांनीही मनोमन ठरवलेलं.

गेल्या गेल्या पोलिसांना सांगितलं, कोर्ट मॅरेज केलंय. पण निकिताच्या घरी माहित नाही. निंबाळकर करुन इन्स्पेक्टर होते तिथे. अत्यंत समजूतदार माणूस. तेच म्हणाले, "काळजी करु नका. बसा त्या बाकड्यावर.".. आम्हा पाचही जणांच्या चेहऱ्यावरील टेन्शन त्यांनी ओळखलं असावं. निंबाळकरांनी त्यांच्या हवालदाराला सांगितंल, "त्यांना पाणी द्या."... पाणी वगैरे प्यायल्यानंतर त्यांनी आकाशला उठवलं आणि सटासट प्रश्नांची सरबत्ती केली. काय करतो, कधीपासून प्रेम होतं, कधीपासून ओळखता, तुझ्या घरी कोण असतं, तिच्या घरी कोण असतं, तुझं वय काय, तिचं वय काय..... वगैरे वगैरे. आकाश भांबावून गेल्याचं मला लक्षात आलं.

मी उठलो. निकेतन बाकड्यावर बसला होता. निकेतनमुळे खूप आधार वाटत होता. कारण त्यानेही चेहऱ्यावर अजिबात टेन्शन असल्याचे दाखवलं नाही. राजेश पोलिस स्टेशनच्या पायऱ्यांवर बाजूला बसला होता. तर मी उठलो आणि निंबाळकरांच्या समोर गेलो. मला म्हणाले, तू कोण आहेस.. म्हटलं, "नामदेव अंजना. आकाशाच मित्र आहे. एबीपी माझात काम करतो.".. तर म्हणे, "आयडी दाखव,".. संध्याकाळी शिफ्टला यायचं होतं म्हणून आयडी सोबतच होता. आयडी दाखवला. त्यात आकाशही पत्रकारच. फक्त त्यावेळी त्याच्याकडे आयडी नव्हता. पण पत्रकार म्हटल्यावर त्यांचं आमच्याशी बोलण्याची शैलीच बदलली. तसेही ते अत्यंत चांगले वागत होते. पण बाकी गोष्टीतही खूप मदत झाली.

पोलिसांनी जबाब नोंदवायला सुरुवात केली. अर्थात निकिताचा. मुलाच्या म्हणण्याला यावेळी काही अर्थच उरत नाही. निकिताकडून त्यांनी सारं लिहून घेतलं. कुणी दबाव आणला नाही ना वगैरे. निकिताही तोपर्यंत निर्धास्तच होती. त्यामुळे तिने न घाबरता सर्व माहिती सांगितली, सर्व प्रश्नांची उत्तरं दिली. एक टप्पा पार केला. त्यामुळे आम्हा सर्वांच्याच जीवात जीव आला. पण पिक्चर अभी बाकी था...

पोलिसांनी प्रोसेसप्रमाणे निकिताकडून तिच्या आई-पप्पांचा फोन नंबर घेतला आणि कॉल केला. तिचे पप्पा कुठेतरी बाहेर होते. आईला फोन लागला. तिला पोलिसांनी बोलावून घेतलं. आता तर राजेश, निकेतन आणि माझी थोडी काळजी वाढली होती. आणि आकाशच्या चेहऱ्यावरील टेन्शन तर लख्खपणे दिसत होतं.

त्यात एक गोष्ट चांगली घडली, पार्ल्याचे शिवसेना शाखाप्रमुख नितीन डिचोलकर तिथे आले होते. डिचोलकरांना पार्ल्यात असल्यापासून ओळखत होतो. हनुमान रोडच्या गोकूळ कट्ट्यावर चहा प्यायला रोज संध्याकाळी तिथे असतात. प्रकरण जास्त टोकाला वगैरे गेलं तर आधार म्हणून डिचोलकर असल्याने बरं वाटलं.

काही वेळाने पोलिस ठाण्याच्या आवारात मोठ्याने आवाज करतच निकिताची आई, आजी, भाऊ, काका आणि एरियातले काहीजण आले. झुंबडच्या झुंबड आली आणि आम्ही फक्त पाच जण होतो. बारीक पोरं असल्यागत. राजेश, निकेतन, मी आणि आकाश-निकिता. काय मोठं झालं, तर आमच्या नाकीनऊ येणार होते.

निकिताची आई पोलिस स्टेशनमध्ये आली, ती थेट आकाशच्या अंगावरच. आम्ही बाकड्यावर बसलो होतो. निकेतन आणि मी मध्ये उभं राहिलो. आणि एक पोलिस हवालदारही आमच्यासोबत होते. त्यामुळे तिची आई पुढे आली नाही. थोडी झटापट झाली. पण फार मोठं काही झालं नाही.

पोलिसांनी त्या सर्वांना बाहेर नेलं आणि आम्हाला आधार दिला. ते निंबाळकरच म्हणाले की, "टेन्शन घेऊ नका. मी समजावतो त्यांना. तिची आई आहे म्हटल्यावर हायपर होणारच.".. मुळात एवढा राडा होणार, हे आम्ही गृहित धरलेलंच. पण पोलिसांच्या नकळत निकिताची आजी पुन्हा रागाच्या आवेशात पोलिस स्टेशनमध्ये घुसली आणि थेट आकाश आणि निकिता जबाब नोंदवत बसलेल्या दिशेने गेली. मोठ्या आवाजात आकाशकडे हात रोखून म्हणाली, "तुझे ये भीमवालाही मिला क्या? हम ब्राम्हण है, ये तो याद रखना था.. मेरी बच्ची होती तो काट डालती."... हे ऐकून माझं तर डोकंच फिरलं.

एकतर जीवाभावाचा दोस्तय. त्याला उद्देशून असं काही ऐकून घेताना भयानक राग आला होता. आम्ही बसल्या जागेवरुन तडकन् उठलो. तेवढ्यात पुन्हा पोलिसांनी आम्हाला रोखलं. म्हणाले, आम्ही त्यांना बाहेर काढतो. हायपर झालेत ते. शिवाय, 'काट डालती' वगैरे बोलल्याने पोलिसही निकिताच्या आजीवर संतापले आणि तिला थेट बाहेर काढलं.

ते लोक पोलिस स्टेशनच्या आवारातच काही वेळ बसले होते. आम्हीही काही वेळ तिथेच बसून राहिलो. पोलिस स्टेशनच्या आवारात आहोत, तोपर्यंत सेफ आहोत, हे माहित होतं. कारण हे ब्राम्हण असले, तरी डोक्याने गेलेली माणसं आहेत. हे लोक काही करु शकतात, हे माहित होतं. म्हणून रिस्क नको म्हणून अर्धा तास पोलिस स्टेशनलाच बसलो. मग निकिताचे घरचे थोड्या वेळाने निघून गेले. मग आम्हीही निघालो....

पोलिस स्टेशनच्या बाहेरुनच रिक्षा पकडली आणि विलेपार्ले स्टेशनला जाण्याऐवजी थेट अंधेरी स्टेशनला रिक्षा नेली. पार्ला स्टेशनला निकिताचे लोक असले तर प्रॉब्लेम नको म्हणून. तेवढं बरं त्यावेळी डोक्यात आलं. कारण आधीच निकिताच्या आजीमुळे डोक्याचा भुगा झाला होता. अखेर सर्व संकटं पार पडली.

आकाश आणि निकिताचं चार-पाच वर्षांचं प्रेम होतं. अखेर दोघेही आयुष्याचे सोबती झाले. आकाश माणूस म्हणून ग्रेट आहे. तो निकिताला आनंदात ठेवेल, यात मला तीळमात्र शंका वाटत नाही. तो मेहनती आहे, जबाबदार आहे, जाणीव असलेला आहे.. त्यामुळे त्याच्यासाठी कोणतीही रिस्क घ्यायला काही वाटत नाही.

शेवटी एकच..... सर्व नीट झालं असलं तरी निकिताच्या आजीचं वाक्य अजूनही डोक्यात घिरट्या घालतंय. 'हम ब्राम्हण है... तुझे ये भीमवालाही मिला क्या?', हे वाक्य काळजाला टोचलंय. दोन्ही बाजूंनी या वाक्याचा त्रास होतो. एकतर माझ्या मित्राला ती असं म्हणाली. साला आम्ही मैत्रीत कधी जात आणली नाही आणि हे तर थेट जातीवरच बोट ठेवत होते. पण प्रकरण सेन्सिटिव्ह होतं म्हणून गप्पच बसणं पसंत केलं. आणि दुसरं म्हणजे कुठल्या मानसिकतेत अजून ही मंडळी वावरतात राव? कधी निघणारेत हे जातीच्या चौकटीबाहेर?

बरं आमच्या आकाशने रितसर तिच्या घरी मागणीही घातली होती. त्यांनी त्याला पाहून होकारही दिला होता. पण जात आडवी आली. 'जात' जाता जात नाही, ती अशी. ते तथाकथित उच्चजातीतले ना.. मग आमचा आकाश कसा त्यांना चालेल?

असो. आकाश आणि निकिताच्या संसाराला दोन-चार दिवसात महिना होतोय. दोघांच्याही सुखी संसाराला खूप खूप शुभेच्छा.