मोदी आणि त्यांचे कुत्रे

राहुल गांधी यांनी कुत्र्यांकडून देशभक्तीचे धडे शिकायला हवेत, असे कर्नाटकातील बगलकोटमध्ये मोदी बोलतात आणि भाजपचे बगलबच्चे टाळ्या वाजवतात. वाह... काय ती देशाच्या पंतप्रधानाची भाषा आणि काय तो देशाच्या जनतेचा प्रतिसाद!

एकीकडे संस्कृतीचा ठेका घेतल्यासारखे टेंभा मिरवायचा आणि दुसरीकडे वैफल्यग्रस्तासारखे विकृत वागायचे, अशा दोन दगडावरील मोदींची सर्कस ज्या चमत्कारिकरित्या वर्तमानात सुरु आहे, ते पाहता 2024 काय 2050 पर्यंत त्यांची सत्ता अबाधित राहील, यात शंका नाही. पण प्रश्न सत्तेचा नाही, प्रश्न आहे नैतिकतेचा, खऱ्या संस्कृतीचा आणि खरेपणाचा. दुर्दैवाने, नेमकी याच गोष्टींची मोदींच्या संस्कृतीत कमतरता दिसून येते.

विकास वगैरे गोष्टी होत राहतात. कुठल्याही देशाची ओळख फक्त त्या देशाच्या जमिनीवरील चकाकी पाहून ठरत नसते, तर तिथलं समाजकारण, राजकारण, संस्कृती इत्यादी गोष्टींचा मिलाफ म्हणजे त्या देशाची ओळख असते. याच गोष्टींचा भुस्काट करुन विकासाच्या गोष्टी करणार असाल, तर त्या केवळ बाताच ठरतात.

अर्थात, मोदी आणि कंपनीची देशभक्तीची व्याख्याच वेगळी आहे म्हणा. त्यामुळे प्रश्न खरेतर तिथेच निकालात निघतो. मोदींचा कुत्र्यांकडून देशभक्ती शिकण्याचा सल्ला कधी कधी योग्यच वाटतो. मागे एका भाषणात मोदी म्हणाले होते, "सैनिकांपेक्षा जास्त धाडस व्यापाऱ्यांमध्ये आहे". आता असे म्हणणाऱ्या नेत्याला देशभक्ती ही किती उथळ गोष्ट वाटत असावी, हे वेगळे सांगायला नको. त्यामुळे अर्थात व्यापाऱ्यांसमोर सैनिकाला कमी लेखणारी देशभक्ती राहुल गांधी यांनी शिकली नसेल, हा मोदींचा अंदाज तसा खरा आहे.

आणि मुळात मोदींनी देशभक्ती कुणाला शिकवायची? तर ज्याच्या खापर पणजोबांनी आपले आयुष्य देशासाठी वाहिले, ज्याच्या पणजोबांनी देशासाठी आपले अवघे आयुष्य देऊन देशाची बांधणी केली, ज्याच्या आजीने देशासाठी जीवाची पर्वा केली नाही, ज्याच्या वडिलांनी देशासाठी बलिदान दिले... ज्यांचं कुटुंब हा भारत देश घडण्यासाठी आपापल्या काळात खारीचा वाटा उचलतो, त्याला मोदी देशभक्ती शिकवणार? वाह रे पट्ट्या! मानलं बुवा तुला.

देशाचे पंतप्रधानपद हे मानाचं आहे. त्यामुळे ते बिरुद मिरवणाऱ्या माणसाची भाषा पदाला साजेशी असायला हवी आणि पदाला शोभणारी सर्वसमावेशकताही त्याकडे असायला हवी. सध्या प्रत्यक्षात उलटे दिसते आहे. इतिहासात डोकावताना हा वर्तमान किती नकारात्मक आहे, याची तीव्र जाणीव होते.

श्यामा प्रसाद मुखर्जी यांना पहिल्या मंत्रिमंडळात घेण्याचा निर्णय असो किंवा अटल बिहारी वाजपेयींना काँग्रेसने संयुक्त राष्ट्र संघात देशाची बाजू मांडण्यासाठी निवड करणे असो... यात तत्कालीन पंतप्रधानांची सर्वसमावेशकता दिसते. मुखर्जी हे अपक्ष आहेत म्हणून त्यांना डावलणं तत्कालीन पंतप्रधान पंडित जवाहरलाल नेहरुंना सहज शक्य होते आणि अटल बिहारी वाजपेयी हे विरोधी पक्षातले आहेत म्हणून त्यांना संयुक्त राष्ट्रात संघात पाठवल्या जाणाऱ्या डेलिगेशनमधून वगळणे तत्कालीन पंतप्रधान नरसिंह राव यांनाही सहज शक्य होते. पण दोघांनीही त्या त्या वेळी तसे केले नाही. कारण सर्वसमावेशकता आणि विरोधी विचारांचा मान राखण्याची संस्कृती त्यांच्यात शाबूत होती. या दोघांनीही किंवा त्यांच्या आगे-पिछे आलेल्या कुठल्याच पंतप्रधानांनी कधीच विरोधी पक्षाला कुत्रे-बित्रे म्हटले नव्हते.... असा सारा इतिहास माझ्या देशाचा असताना, जेव्हा माझ्या देशाचा पंतप्रधान विरोधी पक्षाच्या नेत्याला कुत्र्याकडून देशभक्ती शिकण्याची भाषा करतो, त्यावेळी देशाच्या संस्कृतीची पिछेहाट माझ्यासारख्या सर्वसामान्य तरुणाला ठळकपणे जाणवते आणि अस्वस्थ करते.

असो. सत्ता काही सर्वकाळ टिकणारी नसते. आज-ना-उद्या जाईल. पण असंय ना की, म्हातारी मेल्याचं दुःख नाही, काळ सोकावतो आहे.