भूमिका घ्यायची की नाही?

भालचंद्र नेमाडेंनी बाबासाहेब पुरंदरेंना देण्यात येणाऱ्या महाराष्ट्रभूषण पुरस्काराला विरोध केला. अनेकांनी अतिशय खालच्या स्तराला जाऊन नेमाडेंवर टीका केली. तशीच टीका पुरंदरेंवरही केली. खूप वाद झाला आहे आणि होतो आहे. मला त्यात पडायचं नाही.

नेमाडे ज्ञानपीठ घेण्याच्या लायकीचे नाहीत, इथवर टीकेची पातळी घसरलीय. नेमाडेंनी साहित्यिक या नात्याने एक भूमिका घेतली, ती बरोबर की चूक हे ज्याने त्याने ठरवावे. पण नेमाडेंना नावं ठेवणाऱ्यांनी आधी त्या साहित्यिकांना जाब विचारावा, जे केवळ साहित्य संमेलनं, कार्यक्रम आणि सरकारी महामंडळांच्या खुर्च्या गरम करत असतात. त्यांना प्रश्न विचारा, जे सत्तेच्या दिशेला तोंड फिरवत राहातात. त्यांना प्रश्न विचारा, जे पुरस्कारासाठी सत्तेपुढे नाक घासतात आणि त्यांना प्रश्न विचारा, जे पुस्तकं खपण्यासाठी विचारधारेला बासणात गुंडाळून तत्वांची पायमल्ली करुन विरोधी विचारांच्या व्यासपीठावर बड्या बड्या गोष्टी करतात.

नेमाडेंनी किमान एक साहित्यिक म्हणून भूमिका तरी मांडली. ती भूमिका योग्य-अयोग्य हा नंतरचा भाग. ते ज्याने त्याने ज्याच्या त्याच्या विचारधारेनुसार आणि मतानुसार ठरवावं. पण नेमाडेंवर खालच्या पातळीवर जाऊन टीका करु नये, असे मला वाटतं. भूमिका घेणारा साहित्यिक एका हाताच्या बोटावर मोजता येतील इतकेच राहिलेत, त्यात नेमाडे आहेत. त्यांचा किमान आदर करा.

नुसती पुस्तकं लिहून... पांढऱ्यावर काळं करुन साहित्यिक झालेले खूप आहेत. (लहान तोंडी मोठा खास असला तरी मला असंच वाटतं) पण ज्यांनी पुस्तकातून, लेखातून, लेखनातून आपली भूमिका धीटपणे मांडलीय, ते माझ्या दृष्टीने साहित्यिक.

भूमिका घ्या असे एकीकडे बोंबळायचं...आणि त्याचवेळी, जे भूमिका घेतात त्यांना लाथडायचं. त्यांचे मु़डदे पाडायचे. जे भूमिका घेतात, त्यांना घेऊ दिलं पाहिजे. त्यांच्या भूमिकेला विरोध असेल तर सभ्य भाषेत, योग्य स्थळी, अहिंसेने विरोध करावा.